Allohning borligi haqidagi savol insoniyat tarixidagi eng chuqur falsafiy va diniy savollardan biridir. Allohning borligini tasdiqlovchi bir qancha dalillar mavjud bo’lib, ular asosan aqliy, ilmiy va tabiiy dalillarga bo’linadi. Quyida eng muhim bu dalillarni taqdim etamiz:
Allohning Borligiga Ilmiy Dalaillar
Katta Portlash Nazariyasi va Koinotning Boshlanishi
Zamonaviy olimlar koinotning bir boshlanishi borligini aniqladilar. Dastlab, koinot faqatgina kichik bir nuqtada jamlangan energiya edi, buni “singulyarlik” deb atashadi. Keyin esa bu energiya bo’shatilib, hozirgi koinot shakllandi.
Ushbu nazariya ko’plab tajribalar, masalan, kosmik mikrodalga nurlanishi (CMB) orqali tasdiqlandi va koinotning kelib chiqishini tushuntiruvchi eng qabul qilingan ilmiy modelga aylandi.
Bu yerda savol shundaki: agar energiya yo’qolmaydi va yangi energiya paydo bo’lmasa, boshlang’ich energiyani kim yaratdi va uni atomdan milliardlab marta kichikroq joyga kim siqib qo’ydi?
Qiziqarli tomoni shundaki, Qur’on — bu Allohning vahyi — ushbu hodisani aniq tasvirlaydi:
«Kofirlar o’ylamaydilarmi, osmolar va yer bir-biriga qattiq bog’langan edi, keyin biz ularni ajratdik, va suvdan har bir tirik narsani yaratdik. Ular hali ham imon keltirmaydilarmi?»
(Anbiyyo surasi: 30)
Agar Qur’on Allohdan bo’lmasa, Muhammad ﷺ qanday bilgan edi, koinotning dastlabki birlashgani haqida? U qanday qilib bu voqea hamma tomonidan ko’rilishini bilib olgan edi? Va qanday qilib «Biz har bir tirik narsani suvdan yaratdik» degan gapni aytib, har qanday mavjudotning hayoti suvga bog’liqligini ko’rsatdi?
Termodinamikaning Ikkinchi Qonuni (Entropiya)
Ushbu qonun shuni aytadi: barcha tizimlar vaqt o’tishi bilan tartibsizlikka moyil bo’ladi. Ya’ni, koinot o’z-o’zidan tartibga kelolmaydi.
Savol shundaki: agar koinot tartibsizlikka intilsa, uni boshidan aniq va puxta tashkil etgan kuch kim?
Koinotning Yig’ishdagi Aniq Tushunilishi (Fine-Tuning)
Koinotda juda nozik va aniq fizik sabitlar mavjud. Agar ularning birortasi biroz o’zgarsa, hayot bo’lmasdi! Masalan:
-
Gravitatsiya kuchi
-
Planck sabiti
-
Koinotdagi moddalar va energiyaning nisbati
Olimlar, masalan, Stiven Xoking va Rojer Penrouz aytganlaridek, bu nozik tushunish tasodifiy bo’lishi qiyin bo’lib, «aqlli dizayn»ning mavjudligini ko’rsatmoqda.
DNKning Murakkabligi
DNK barcha tirik mavjudotlarning genetik kodi bo’lib, u har qanday kompyuter dasturidan ko’ra ko’proq ma’lumotni saqlaydi.
Frensis Kollinz (Inson genomi loyihasining rahbari) kabi olimlar, bu murakkablik tasodifiy bo’lishi mumkin emasligini va bu aqlli bir ongning mavjudligini ko’rsatishini aytadi.
Ma’lumot hech qachon yo’qdan paydo bo’lmaydi. Agar DNK ma’lumotlarni saqlasa, bu kodni kim yozgan?
Insonning Ongi va Aqli
Insonning aqli fikrlash, ijod qilish va muhabbat, adolat va go’zallik kabi abstrakt tushunchalarni tushunish qobiliyatiga ega.
Agar inson faqatgina «biologik mashina» bo’lsa, nega u o’zini tushunish va ruhi bo’lishi kerak?
Falsafachilar va olimlar, ongni faqat kimyoviy jarayonlar bilan to’liq tushuntirish mumkin emasligini aytib, bu moddiy bo’lmagan «ruh»ning mavjudligini ko’rsatadi.
Ilahi Kitoblar va Ularning Allohdan Vahiy Etilishi
Ilahi kitoblar insoniyat uchun Allohdan kelgan asosiy yo’l-yo’riq manbai hisoblanadi. Alloh ushbu kitoblarni O’z elchilari va payg’ambarlariga nozil qildi, shunda ular odamlarni to’g’ri yo’lga boshladi va haqni botildan ajratishni o’rgatdi.
Bu kitoblar Allohning kelgan so’zlaridan iborat bo’lib, uning buyruqlari, amrlariga va yaratishdagi qonunlariga oid.
Bu kitoblar orasida Tavrot, Injil va Qur’on mavjud bo’lib, ularda Allohning borligiga oid ko’plab dalillar mavjud.
Qur’on — bu Allohning so’nggi kitobi bo’lib, 1400 yildan ortiq vaqt davomida o’z asl tilida saqlanib kelmoqda.
Shu sababli, biz Allohning borligiga oid dalillarni Qur’ondan olamiz.
Nima uchun Qur’on mo’jiza deb hisoblanadi?
Qur’on bir qancha sabablarga ko’ra abadiy mo’jiza deb hisoblanadi: tilshunoslik, ilmiy, payg’ambarlik (g’aybiy bilim) va qonuniy jihatlar. Quyida har bir jihatdan bu mo’jizaning tafsilotlarini ko’rib chiqamiz:
Til va Iboralar Mo’jizasi
Qur’on fasih arab tilida tushirilgan bo’lib, arablar — til va she’riyat bo’yicha eng kuchli mutaxassislar bo’lsalar ham — unga o’xshash biror narsa yaratishda muvaffaqiyatsiz bo’lishdi. Alloh dedi:
«Agar sizlar bizning bandamizga tushirgan narsada shubhalansangiz, unda unga o’xshash bir sura keltiring…»
(Baqara surasi: 23)
Araplar til va she’riyatda kuchli bo’lishlariga qaramay, ular Qur’onga o’xshash biror narsa yaratishga muvaffaq bo’la olishmadi. Bu Qur’onning inson so’zi emas, balki Allohning so’zi ekanligini isbotlaydi.
Ilmiy Mo’jizalar
Qur’on, o’sha davrda hech kim bilmagan ilmiy haqiqatlarga tegishli bo’lib, bu haqiqatlarning ko’pchiligi asrlar o’tib kashf qilindi. Mana shunday bir misol:
Homiladorlikdagi Rivojlanish
«Keyin biz nutfahni alaqaga aylantirdik, alaqani mudghaga aylantirdik, mudghani suyaklarga aylantirdik, so’ngra suyaklarni go’sht bilan qopladik.»
(Mu’minun surasi: 14)
Ilmiy tahlil:
-
Nutfah: Urug’ va tuxum hujayrasining birikishi
-
Alaqah: Homilaning bachadon devoriga yopishishi
-
Mudghah: Tishlangan go’shtga o’xshash holat — bu homilaning beqaror shakli
-
Suyaklar: Homilaning skeletining shakllanishi
-
Go’sht: Suyaklar atrofida mushak va go’shtning paydo bo’lishi
Bularning barchasi zamonaviy embriohologiya ilmiy bilimi bilan to’liq mos keladi.
Olima Huzurlari
Professor Kit L. Mur (Keith L. Moore)
Dunyoning eng taniqli embriohologlaridan biri va The Developing Human kitobining muallifi:
«Bu tavsif 7-asrda yashagan bir kishidan bo’lishi mumkin emas. Bu albatta ilohiy manbadan kelgan.»
Doktor Marshal Jonson (Marshall Johnson)
Anatomiya va biologiya bo’yicha mutaxassis, Amerika Qo’shma Shtatlari:
«Qur’onda embriohologiya haqida ilmiy xato yo’q, uning tavsifi hozirgi ilmiy ma’lumotlar bilan to’liq mos keladi.»
Doktor Joe Leigh Simpson (Joe Leigh Simpson)
Northwestern Universitetida embriohologiya bo’yicha professor:
«Qur’onda berilgan ma’lumotlar hozirgi embriohologiya bilan mutlaqo mos keladi va u payg’ambar Muhammad davrida buni bilish mumkin emas edi.»
Doktor Tajatat Tejasen (Tajatat Tejasen)
Chiang Mai Universitetida anatomiya bo’limining rahbari:
«Bu oyatlarni o’rganganimdan so’ng, Qur’onning Allohdan kelgan vahiy ekanligiga ishonch hosil qildim.»
U so’ngra Islomni qabul qildi.
G’aybiy Bilim (Payg’ambarlik Mo’jizalari)
Qur’on, keyinroq sodir bo’ladigan voqealarni bashorat qilgan va ular keyinchalik ro’y bergan. Masalan:
-
Rimliklarning mag’lubiyati va keyinchalik g’alabasi:
«Rimliklar mag’lub bo’ldilar. Ular pastki hududda, lekin keyinchalik ular bir necha yil ichida g’alaba qozonadilar.»
(Rum surasi: 2-4)
Va bu bashorat bir necha yildan keyin amalga oshdi.
-
Qur’onning o’zgarmasligi:
«Biz o’zi zikrni (Qur’onni) tushirdik va albatta uni biz himoya qilamiz.»
(Hijr surasi: 9)
Haqiqatan ham, Qur’on tushirilganidan beri hech qanday o’zgarishsiz saqlanib kelmoqda, boshqa kitoblar esa buzilgan.
Hukukiy Mo‘jiza
Qur’on adolat, rahm-shafqat va ijtimoiy tenglikni mukammal birlashtiradigan to‘liq huquqiy tizimni taqdim etgan. Ularning ba’zilari quyidagilardir:
-
Foizni va ekspluatatsiyani taqiqlovchi iqtisodiy tizim
-
Ayollar va oilalarning huquqlarini himoya qiluvchi ijtimoiy qonunlar
-
Adolatni ta’minlovchi jinoyat qonunlari
-
Ruhni poklashga yo‘naltirilgan ibodat qoidalari
Ruhiy va Psixologik Ta’sirlar
Qur’on qalblarga chuqur ta’sir ko‘rsatadi — hatto musulmon bo‘lmaganlarga ham. U qalblarga tinchlik va osoyishtalik olib keladi:
«Imon keltirganlar va ularning qalblari Allohni zikr qilish bilan tinchlik topadi. Bilganingizdek, faqat Allohni zikr qilish bilan qalblar tinchlik topadi.»
(Ar-Ra’d surasi: 28)
Doimiy Tanlov
1400 yildan ortiq vaqt o‘tganiga qaramay, hech kim Qur’onga o‘xshash narsani keltira olmagan. Hech kim muvaffaqiyat qozonmagan.
Bu Qur’onni abadiy mo‘jiza qiladi — u barcha davrlar va barcha millatlar uchun doimiy ravishda amal qiladi.
Agar Alloh mavjud bo‘lsa, nega uni ko‘rmayapmiz?
Buni tushunishni osonlashtirish uchun oddiy misol keltiraylik:
Tasavvur qiling, men o‘yin ishlab chiqaruvchisiman va o‘zimga tegishli virtual dunyo yaratdim. Ushbu dunyoda sun’iy intellekt (AI) bilan ishlaydigan qahramonlar bor. Men ularning atrof-muhitini, qonunlarini, dushmanlarini, fizikasini va har bir qahramonning ko‘rinishini belgiladim.
Endi savol quyidagicha:
Ushbu o‘yindagi qahramonlar mening yaratgan dunyoimdan chiqishi mumkinmi?
Albatta, yo‘q.
Ushbu qahramonlar men qanday ko‘rinishimni yoki qanday fazilatlarim borligini bilishlari mumkinmi — agar men ularga aytmasam?
Yo‘q, bilishmaydi.
Ushbu ma’lumotni ularga qanday yetkazishim kerak?
Qanday xohlasam, shunday. Men boshqa bir qahramonni yuborishim yoki boshqa yo‘l bilan ularga xabar yuborishim mumkin, chunki men bu dunyoning yaratuvchisiman.
Bu qahramonlarni o‘z dunyoma olib kelishim mumkinmi?
Ha, men ularning xotirasini olib, uni robotga o‘tkazib, o‘z dunyoma olib kelishim mumkin.
Agar biz odamlar bularni dasturlash tili yordamida qilsa olishimiz mumkin bo‘lsa, nega biz Allohning borligiga ishonmasligimiz kerak? Alloh, barcha narsaga qudratli va bilimli bo‘lgan Yaratuvchi sifatida bizni yaratdi va biz bilan aloqa o‘rnatishi mumkin.
Xulosa
Allohning borligi masalasi faqat falsafiy yoki ilmiy bahs emas — bu hayotimizga, koinotga va uning ma’nosiga chuqur ta’sir ko‘rsatadigan mavjudlik masalasi.
Biz ko‘rganimizdek, Allohning borligiga qarshi bir qancha dalillar mavjud: aqliy, ilmiy va tabiiy dalillar.
Fizika qonunlari, koinotning nozik muvozanati, DNKning murakkabligi, inson ongi va Qur’onning mo‘jiza so‘zlari — bularning barchasi dono va qudratli Yaratuvchining borligini ko‘rsatadi.
Agar koinot yo‘qdan yaratilgan bo‘lsa, uni kim yaratdi?
Agar koinot aniq qonunlar asosida ishlasa, bu qonunlarni kim belgiladi?
Agar inson ongi faqat moddiy asosda tushuntirilmasa, bu ongni bizga kim berdi?
Barcha bu savollar bizni bitta xulosaga olib keladi:
Yaratuvchi bor, u bizga o‘ylash va tafakkur qilish uchun belgilarga ega.
Allohga imon keltirish faqat aqliy dalillarni qabul qilish emas, balki bu mutlaq haqiqatga nisbatan tabiiy, aqliy va ruhiy javobdir.
Qur’onda Alloh shunday deydi:
«Biz ularga o’zimizning alomatlarimizni osmonlarda va o’zlarining ichlarida ko’rsatamiz, ta’ki ularga bu haqiqatan ham haqiqat ekanligi aniq bo‘lsin. Sening Rabbing har narsaga guvoh bo‘lish uchun yetarli emasmi?»
(Fussilat surasi: 53)
Alloh o‘zining borligini bizga koinotda, o‘zimizda va Uning abadiy so‘zlarida ko‘rsatgan.
Endi tanlov insonlarga qoldirilgan:
Biz qalbimizni va aqlimizni ochib, bu haqiqatni ko‘rishga tayyormizmi, yoki ularni yopib, noto‘g‘ri yo‘ldan boramizmi?
